Jak segregować śmieci? Zasady zarządzania odpadami

Dlaczego i od kiedy obowiązuje segregacja śmieci?

Segregacja odpadów ma na celu minimalizowanie zanieczyszczeń i zrównoważone zarządzanie surowcami. Większość materiałów, takich jak plastik, aluminium, szkło i papier, można posegregować, poddać recyklingowi i ponownie wykorzystać, co czyni je wartościowymi surowcami.
Jednym z powszechnych mitów nt. segregacji jest to, że ostatecznie odpady i tak trafiają do jednej śmieciarki. W efekcie wszystko się ze sobą miesza, a praca wykonana w domu czy firmie idzie na marne. W praktyce za odbiór śmieci konkretnych śmieci nie odpowiadają dedykowane pojazdy (np. inna śmieciarka zbiera kontenery z papierem, inna ze szkłem), które są dodatkowo wyposażone w przegrody na poszczególne odpady.

Kto musi segregować śmieci?

Szczegółowy obowiązek segregacji śmieci określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. z 2017 r. poz. 19). 

Powszechny obowiązek segregacji odpadów został w Polsce wprowadzony 1 stycznia 2020 r. i od tej pory niemożliwe jest zadeklarowanie braku prowadzenia takiej segregacji. Są nim objęci wszyscy właściciele nieruchomości, niezależnie od jej charakteru, a zatem m.in.:

• właściciele domów jednorodzinnych, 
• zarządcy budynków wielorodzinnych (takich jak bloki i kamienice), 
• przedsiębiorcy posiadający nieruchomości komercyjne (np. biura, sklepy, magazyny), instytucje publiczne (szkoły, urzędy, szpitale),
• rolnicy prowadzący działalność na terenach wiejskich. 

Odpowiedzialność za segregację spoczywa również na najemcach, którzy są zobowiązani do przestrzegania przepisów lokalnych dotyczących gospodarowania odpadami. 

Czy są kary za brak segregacji?

Tak, jeśli nie przestrzegasz takiego obowiązku, to gmina ma prawo nałożyć na Ciebie wyższą opłatę za odbiór odpadów. Zazwyczaj wynosi ona dwukrotność, a w niektórych przypadkach nawet czterokrotność standardowej stawki za odpady segregowane. Wysokość opłaty jest zróżnicowana pod względem regionu lub ustaleń lokalnych. Co więcej, gmina może przeprowadzać w tej sferze kontrole, a w razie stwierdzenia systematycznych naruszeń, możliwe są inne sankcje, takie jak wezwanie do poprawy segregacji lub dalsze postępowania administracyjne.

Jak segregować śmieci? Rodzaj odpadów a kolory pojemników

Sposób segregowania śmieci określa Jednolity System Segregacji Odpadów (JSSO) wprowadzony w Polsce 1 lipca 2017 r. Zgodnie z nim każdy rodzaj odpadów ma przypisany odpowiedni kontener, co ułatwia ich późniejsze przetworzenie. Dla ułatwienia segregacji pojemnikom przypisano konkretne kolory:

Niebieski

Pierwszą kategorią jest papier, który trafia do niebieskich pojemników. Można tu wrzucać gazety, czasopisma, karton i zeszyty, ale należy unikać zabrudzonego papieru, chusteczek higienicznych oraz materiałów powlekanych folią. 

Co wrzucać:

• Gazety, czasopisma, książki
• Zeszyty, tektura, karton
• Papier pakowy

Czego nie wrzucać:

• Zabrudzonego papieru (np. tłustych opakowań)
• Papieru pokrytego folią (np. kartonów po sokach)
• Chusteczek higienicznych, ręczników papierowych

Zielony/Biały

Druga kategoria to szkło, które dzielimy na szkło bezbarwne (białe pojemniki) i kolorowe (zielone pojemniki). Warto pamiętać, że do tych pojemników nie wolno wrzucać ceramiki, luster, żarówek czy szyb, które wymagają specjalnej utylizacji.

Co wrzucać:

• Szkło kolorowe (zielony pojemnik) – butelki, słoiki
• Szkło bezbarwne (biały pojemnik) – butelki, słoiki

Czego nie wrzucać:

• Szkła stołowego (np. kieliszki, talerze)
• Luster, ceramiki, żarówek, szkła żaroodpornego
• Okien i szyb samochodowych

Żółty

Kolejną frakcją są metale i tworzywa sztuczne, które wrzucamy do żółtych pojemników. Znajdą się tam m.in. plastikowe butelki, puszki po napojach i tetrapaki, ale trzeba unikać styropianu, plastikowych zabawek czy zużytego sprzętu elektronicznego.

Co wrzucać:

• Plastikowe butelki po napojach
• Opakowania po produktach spożywczych (np. jogurty, margaryny)
• Puszki po napojach, folia aluminiowa
• Kartony po mleku i sokach (tzw. tetrapaki)

Czego nie wrzucać:

• Styropianu
• Plastikowych zabawek, narzędzi
• Zużytego sprzętu elektronicznego (np. małe AGD)

Czarny

Do odpadów zmieszanych, które trafiają do czarnych pojemników, zaliczamy wszystkie odpady, które nie nadają się do recyklingu – np. pieluchy, zabrudzone opakowania, artykuły higieniczne. Ważne jest, by nie wrzucać tam odpadów, które można oddzielić do innych pojemników, takich jak papier, plastik czy szkło.

Co wrzucać:

• Odpady, które nie podlegają recyklingowi (np. pieluchy, podpaski, chusteczki higieniczne)
• Zabrudzone opakowania, np. kartony po tłustym jedzeniu
• Zużyte artykuły higieniczne, np. waciki

Czego nie wrzucać:

• Zabrudzonego papieru (np. tłustych opakowań)
• Odpadów, które można posegregować do innych pojemników
• Odpadów niebezpiecznych, np. baterii, chemikaliów

Brązowy

Bioodpady, czyli resztki jedzenia, obierki warzyw i owoców, skoszona trawa czy fusy z kawy, należy umieszczać w brązowych pojemnikach. Tu ważna uwaga: nie wrzucamy mięsa, kości, olejów czy tłuszczów, ponieważ te odpady nie podlegają procesom kompostowania.

Co wrzucać:

• Mięsa, kości, tłuszczów, olejów
• Popiołu, ziemi, kamieni
• Zwierzęcych odchodów

Czego nie wrzucać:

• Mięsa, kości, tłuszczów, olejów
• Popiołu, ziemi, kamieni
• Zwierzęcych odchodów

Jak segregować śmieci, których nie można wrzucać do żadnego z kontenerów?

Istnieją odpady, które nie nadają się do tego, by wrzucić je do któregokolwiek z powyższych pojemników. Wymagają one specjalnego postępowania i w większości powinny być oddawane do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) lub innych wyznaczonych miejsc. W kategorii odpadów niestandardowych należy umieścić m.in.:

• sprzęt elektroniczny (tzw. elektrośmieci): np. telewizory, komputery, pralki, lodówki, suszarki itp., które powinny być oddawane do PSZOK;
• baterie i akumulatory: zawierają szkodliwe substancje, takie jak kadm, ołów czy rtęć, dlatego powinny być oddawane do PSZOK;
• odpady niebezpieczne: to np. farby, rozpuszczalniki, środki ochrony roślin czy opakowania po chemikaliach, które należy oddawać do specjalistycznych punktów odbioru w wyznaczonych terminach zbiórek odpadów niebezpiecznych organizowanych przez gminy;
• meble i odpady wielkogabarytowe: takie odpady również powinien utylizować PSZOK;
• opony: przyjmują je PSZOK, a także niektóre warsztaty samochodowe;
• przeterminowane leki: oddaje się je w aptekach;
• odpady budowlane i poremontowe: gruz, farby i inne resztki materiałów budowlanych powinny być gromadzone w specjalnych kontenerach lub oddawane bezpośrednio do PSZOK;
• odpady zielone: mowa tutaj o dużych ilościach liści, traw czy gałęzi, które można dostarczyć do PSZOK lub kompostować w przydomowym kompostowniku.

Zachowanie odpowiednich standardów w postępowaniu z tymi odpadami jest kluczowe dla minimalizowania ryzyka zanieczyszczenia środowiska oraz wspierania recyklingu i gospodarki odpadami w sposób zgodny z przepisami.