Do kiedy można palić węglem w Polsce? Aktualne przepisy, przyszłe nowelizacje

Spalanie węgla w Polsce. Aktualne normy, przepisy i uchwały

W kontekście spalania węgla w Polsce już od kilku lat funkcjonują uchwały antysmogowe regulujące stosowanie tego paliwa w zakresie ogrzewania gospodarstw domowych. Wprowadzono je przede wszystkim w celu ograniczenia emisji szkodliwych substancji do atmosfery, takich jak pyły zawieszone (PM10, PM2,5), tlenki azotu (NOx) czy dwutlenek siarki (SO₂). Uchwały antysmogowe zaczęły obowiązywać najpierw w regionach najbardziej dotkniętych smogiem, nakładając surowe ograniczenia dotyczące stosowania kotłów węglowych.

Do kiedy można palić węglem w poszczególnych województwach?

W województwie małopolskim, które uchodzi za rekordowe pod względem zanieczyszczenia powietrza, obowiązująca uchwała antysmogowa wprowadziła stopniowe wycofywanie kotłów na paliwa stałe. Od 1 stycznia 2023 r. obowiązuje zakaz stosowania kotłów starszych niż klasa 5. Natomiast do 1 stycznia 2030 r.  wszystkie kotły na węgiel zostaną wycofane, co oznacza pełny zakaz spalania węgla.
Na Śląsku, gdzie problem smogu jest równie dotkliwy, uchwała antysmogowa przewiduje wycofanie kotłów poniżej klasy 5 do 2027 r., a od 2030 r. węgiel przestanie być dopuszczalnym paliwem w instalacjach grzewczych. W kontekście innych województw i regionów przepisy dotyczące tego, do kiedy można palić węglem, związane z uchwałami antysmogowymi przedstawiają się następująco:

• Mazowieckie: do 2028 r.
• Śląskie: do 2028 r., wymiana kotłów do 2027 r.
• Małopolskie: pełny zakaz od 2030 r.
• Łódzkie: wymiana kotłów do 2027 r., zakaz palenia paliwami niskiej jakości od 2018 r.
• Dolnośląskie: do 2028 r., wymiana do 2024 r.
• Podkarpackie: do 2028 r.

Decyzji w tej sprawie nie podjęto na razie w województwach: podlaskim oraz warmińsko-mazurskim. Jak widać, zasady dotyczące ogrzewania węglem różnią się w zależności od regionu. Na przykład Miasto Kraków już od 1 września 2019 r. wprowadziło pełny zakaz używania paliw stałych, w tym węgla i drewna, na terenie miasta. Warto zaznaczyć, że w regionach wiejskich proces wycofywania węgla może być rozłożony na dłuższy okres, co podyktowane jest m.in. wyższymi kosztami przejścia na alternatywne źródła ciepła oraz trudniejszym dostępem do infrastruktury.

Krajowe przepisy dotyczące kotłów węglowych

Na poziomie krajowym przepisy są zgodne z Dyrektywą Ekoprojekt (Ecodesign), która wprowadziła surowe wymagania dla kotłów na paliwa stałe, w tym węgiel. Od 1 stycznia 2020 r. na rynku mogą być sprzedawane wyłącznie kotły, które spełniają wymagania klasy 5, zgodnie z normą PN-EN 303-5:2012. Oznacza to, że wszystkie nowe kotły muszą charakteryzować się znacznie wyższą efektywnością energetyczną i niską emisją zanieczyszczeń. Wszystkie starsze urządzenia, które nie spełniają tych norm, muszą być sukcesywnie wymieniane, a ich użytkowanie będzie zabronione zgodnie z terminami wyznaczonymi przez lokalne uchwały antysmogowe.

Zakaz palenia węglem a programy wsparcia dla wymiany kotłów

Rząd Polski we współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej prowadzi programy mające na celu wspieranie gospodarstw domowych w wymianie przestarzałych kotłów na bardziej ekologiczne źródła ciepła. Najbardziej znany z nich to program Czyste Powietrze, który oferuje dotacje na wymianę pieców węglowych na nowoczesne, ekologiczne urządzenia. Dzięki temu programowi gospodarstwa domowe mogą uzyskać dofinansowanie na instalację:

• Pompy ciepła powietrze-woda, powietrze-powietrze lub pompy ciepła solanka-woda.
• Gazowego kotła kondensacyjnego.
• Kotła na biomasę (np. kotła na pelet Easypell).
• Fotowoltaiki (panele PV, kolektory słoneczne)
• Systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperacja).

Program przewiduje również możliwość finansowania termomodernizacji budynków, co dodatkowo zwiększa efektywność energetyczną i zmniejsza zapotrzebowanie na paliwa kopalne.

Do kiedy można palić węglem? Zbliżające się nowelizacje i zmiany prawne

Polska jako państwo członkowskie Unii Europejskiej zobowiązała się do realizacji polityki klimatycznej, której celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Oznacza to, że do tego czasu gospodarka kraju powinna emitować tyle dwutlenku węgla, ile będzie w stanie zneutralizować. W związku z tym w najbliższych latach konieczne będą dalsze zmiany legislacyjne, które całkowicie wyeliminują węgiel jako paliwo grzewcze w gospodarstwach domowych.

Pierwszą z nich jest zakaz spalania węgla w miastach. Najnowsze przepisy w tej sferze zakładają, że w największych polskich ośrodkach taki zakaz zostanie wprowadzony już po 2025 r., a w pełni zacznie obowiązywać od 2028 r. Dotyczyć to będzie przede wszystkim takich aglomeracji jak Warszawa, Kraków, Poznań czy Wrocław.

Drugą zmianą legislacyjną jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2040 r. poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych o 90%. Osiągnięcie takiego celu oznacza konieczność dalszego zaostrzenia norm dotyczących emisji spalin i całkowitego wycofania węgla z użytkowania na poziomie krajowym. Od 2030 r. węgiel nie będzie już dopuszczalnym paliwem dla gospodarstw domowych, co jest zgodne z unijnymi planami.

Ponadto w ramach zaostrzania wymogów ekologicznych od 2025 r. kotły na paliwa stałe będą musiały spełniać jeszcze bardziej rygorystyczne normy emisji spalin. W związku z tym większość dostępnych obecnie pieców węglowych zostanie całkowicie wycofana z rynku, co w praktyce uniemożliwi dalsze stosowanie węgla jako paliwa grzewczego. Nowe przepisy obejmą także ograniczenia w stosowaniu kominków i pieców na drewno, które także są istotnym źródłem emisji pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5.

Podsumowanie

Wycofywanie węgla z gospodarstw domowych to proces, który już się rozpoczął, a w ciągu najbliższych lat stanie się faktem. W największych miastach Polski związane z tym restrykcje zaczną obowiązywać po 2025 r. Do 2030 r. węgiel zniknie z rynku jako paliwo grzewcze na poziomie krajowym. Fundamentalne zmiany wynikają z unijnych zobowiązań Polski do neutralności klimatycznej oraz coraz bardziej restrykcyjnych przepisów dotyczących emisji spalin.

Właściciele domów już teraz powinni rozważyć wymianę starych kotłów na bardziej ekologiczne źródła ciepła, takie jak pompy ciepła czy kotły gazowe, korzystając z programów dotacji i finansowania. Zmiany te są nieuniknione i będą miały istotny wpływ na jakość powietrza oraz zdrowie społeczeństwa.

W Viessmann oferujemy wachlarz nowoczesnych technologii grzewczych dostosowanych do potrzeb każdego inwestora. Jeśli rozważasz montaż lub modernizację istniejącego systemu i szukasz doświadczonego partnera o ugruntowanej pozycji i renomowanej marce, możemy Ci pomóc. Już teraz zamów bezpłatną konsultację z naszym ekspertem.